weblog Pendrecht

 

 

Dit is mijn digitale dagboek over Pendrecht, de nieuwste berichten staan altijd bovenaan. Ik werk mijn weblog wekelijks bij op zaterdag en zondag, op zaterdag altijd het actuele nieuws en op zondag iets uit de geschiedenis van Pendrecht of een onderwerp dat indirect op de wijk betrekking heeft. Klik hier om een reactie te sturen.

 

 

ZONDAG 20 APRIL 2025

 

Op 22 april 1955 - overmorgen precies 70 jaar geleden - werd de Sint Bavoparochie opgericht. Reeds vier dagen later begon men met de bouw van een houten noodkerk, op de hoek van de Herkingenstraat en de Sommelsdijkstraat. Het tijdelijke godshuis is op 27 mei 1955 plechtig ingezegend door mgr. J.H. Niekel, deken van Rotterdam.

 

De parochie groeide met de dag en in 1956 werd de noodkerk zelfs nog uitgebreid. Inmiddels werden er plannen gemaakt voor een definitief kerkgebouw op de hoek van de Sommelsdijkstraat en de Slinge. Voor de bouw van een toren kreeg men geen toestemming omdat het geld hiervoor ontbrak. Een enorme loterij werd opgezet, het lukte uiteindelijk om het benodigde geld bij elkaar te krijgen.

 

Op 6 december 1958 werd de eerste paal geslagen voor de definitieve kerk en op 23 mei 1959 volgde de eerste steenlegging door mgr. A.C. Schaaper, vicaris generaal. De inzegening van het kerkgebouw vond plaats op 26 juni 1960 door mgr. M. Jansen, bisschop van Rotterdam. De door Harry Nefkens ontworpen Sint Bavokerk was een qua architectuur bijzonder gebouw, onder andere door de zeven betonnen spanten die het dak dragen en dit was één van de redenen van de erkenning tot rijksmonument in januari 2019.

 

Door het afnemende aantal kerkgangers is op 1 januari 2004 de parochie van de OLVOO-kerk in Zuidwijk (voluit: Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen) samengegaan met de Pendrechtse Bavoparochie tot de nieuwe Lourdesparochie met als kerkgebouw de Sint Bavokerk. Sindsdien stond de Zuidwijkse kerk leeg en is pas in 2010 afgebroken, hier staat nu een verpleeghuis van Aafje. De parochie heeft weliswaar een nieuwe naam gekregen maar het kerkgebouw bleef om praktische redenen de naam Sint Bavokerk houden.

 

 

ZATERDAG 19 APRIL 2025

 

Gisteren is mijn meivakantie begonnen en deze duurt tot en met maandag 5 mei, dat is bij elkaar meer dan twee weken vrij.

 

ZONDAG 13 APRIL 2025

 

Net als gisteren herleefden ook vandaag oude tijden want voor het eerst na elf jaar was het weer mogelijk om de marathonlopers in de wijk te zien. Twee keer ben ik langs de route door de wijk gelopen, één keer vóór de start en één keer erna.

 

Rond half tien ben ik buiten en het is een vreemd gezicht om de lege straten te zien waar later op de dag de lopers doorheen zullen komen. Vooral de Kerkwervesingel (eerste foto) en de Krabbendijkestraat (tweede foto) bieden een ongewoon beeld omdat er geen enkele auto geparkeerd staat. De drankhekken staan op hun plaats en bij de vluchtheuvels staan borden met de tekst PAS OP (derde foto, alleen in het Nederlands). De zandzakken die ik eerder zag staan blokkeren nu de Slinge vlak voor de Kerkwervesingel (vierde foto). De lege straten zijn de figuurlijke stilte voor de storm want nog geen uur later stond het vol met toeschouwers die de lopers aanmoedigden. Ik loop naar het begin van het Havenspoorpad zodat ik de renners tegemoet zie komen vlak voordat ze rechtsaf slaan en Pendrecht binnenkomen.

 

 

Geleidelijk wordt het drukker langs de route en om 10.41 uur komen de eerste renners het Havenspoorpad af (eerste foto). Het was maar een klein groepje en daarna duurde het even voordat er weer lopers langs kwamen. Ik loop door de Krabbendijkestraat richting Slinge en inmiddels staan er al mensen langs de route die de lopers aanmoedigen. Steeds zijn het maar kleine groepjes maar naarmate de tijd verstreek waren er meer renners te zien. Ter hoogte van de winkels wordt het aantal renners groter (tweede foto) en ook staan er meer mensen langs de kant. Ik vervolg mijn weg en vooral op de Kerkwervesingel was het erg druk (derde foto), ik kreeg herinneringen aan de marathon van 2014 (dat was tot dan de laatste keer dat de route door de wijk ging) maar met een opvallend verschil: de renners liepen toen de andere kant op. Aan één van de balkons hing een groot wit laken met de tekst ZET 'M OP RICK (vierde foto).

 

 

De marathon is gewonnen door de 32-jarige Keniaan Geoffrey Kamworor, hij finishte op de Coolsingel met een tijd van 2.04.33. De snelste vrouw was Eunice Chumba (eveneens uit Kenia) die een tijd neerzette van 2.21.14.

 

Naschrift (maandag 14 april): aan het begin van de avond heb ik weer een vuilrondje langs het Pendrechtse deel van het Havenspoorpad gelopen met als resultaat een propvolle vuilniszak met sponsjes en honderden lege zakjes met energiegel. Het was een flinke klus maar het gras langs het pad ligt er nu weer keurig bij.

 

 

ZATERDAG 12 APRIL 2025

 

Oude tijden herleefden op Plein 1953: mede door het warme zonnige weer was het op de braderie erg druk. Er waren kraampjes en meerdere kinderattracties waar lange rijen kinderen stonden te wachten. Onderstaande foto's geven een beeld van de gezelligheid op Plein 1953.

 

 

 

De marathon van morgen kondigt zich aan en ook in de wijk want voor het eerst sinds jaren komen de lopers weer door de wijk in plaats van er langs. De deelnemers komen van het Havenspoorpad en slaan dan rechtsaf de Krabbendijkestraat in. Op de kruising van de Krabbendijkestraat en de Nieuw-Vossemeerweg is het 14 kilometerpunt, toevallig precies de plek waar de lopers de bebouwde kom van Pendrecht binnenkomen (foto). Aan het einde van de Krabbendijkestraat gaan de lopers rechtsaf de Slinge op en via de Kerkwervesingel (waar net voorbij de Herkingenstraat het 15 kilometerpunt is) verlaten ze de wijk. De verwachting is dat de eerste lopers rond 10.40 uur de wijk binnenkomen.

 

Langs de route is al veel voorbereid (foto's hieronder): bij de kruisingen staan de dranghekken al klaar, op de Slinge staan grote zandzakken, bij enkele vluchtheuvels is langs de randen asfalt aangebracht en op de Kerkwervesingel staat een groot bord dat het 15 kilometerpunt markeert.

Weggebruikers dienen rekening te houden met wegafsluitingen en omleidingen. Ook bij het openbaar vervoer zijn omleidingen, de door Pendrecht rijdende buslijn 68 rijdt een groot deel van de dag een aangepaste route buiten de wijk om.

 

 

 

Afgelopen week kreeg ik een mail van Inge van het Platform Wederopbouw Rotterdam met de vraag of ik tijdens de Opbouwdagen weer een rondleiding door Pendrecht wil verzorgen, iets wat ik in eerdere jaren ook heb gedaan. De opbouwdagen zijn dit jaar van donderdag 15 mei tot en met zondag 18 mei, ik heb aangeboden om op zaterdag 17 mei een rondleiding te doen. De Opbouwdagen staan mede in het teken van het Jaar van de Rotterdamse Vrouw, een aardige bijkomstigheid want Pendrecht is immers ontworpen door een vrouw. Meer informatie is te vinden op een aparte pagina op de website van het Platform Wederopbouw Rotterdam.

 

Aan het begin van de avond heb ik mijn vuilrondje langs het Pendrechtse deel van het Havenspoorpad gelopen zodat het pad er morgen voor de marathonlopers netjes bij ligt. Er lag niet veel rommel, sinds ik regelmatig dat rondje loop is de hoeveelheid zwerfvuil aanzienlijk minder geworden. Een straat die schoon is nodigt minder uit om afval weg te gooien dan een plek waar al veel rommel ligt.

 

 

ZONDAG 6 APRIL 2025

 

Nooit heeft er een tram door de wijk gereden maar toch heeft er een tramhalte Pendrecht bestaan, al was het geen RET-tram die er stopte.

 

De RTM (Rotterdamse Tramweg Maatschappij) exploiteerde een tramnet naar de eilanden, het beginpunt in Rotterdam was aan de Rosestraat. Oorspronkelijk werd met stoom gereden maar later werd de dienst uitgevoerd met dieseltractie. Vanwege de vele ongevallen, vooral in de bebouwde kom van Rotterdam, was de RTM-tram beter bekend als de Moordenaar.

 

De lijn naar Voorne-Putten liep parallel met de huidige Warmoldstraat in de Wielewaal. In 1960 werd ten noorden van de toenmalige Korperweg (nu het Korperpad) de halte Pendrecht geopend maar door de ongunstige ligging ten opzichte van de wijk kwamen er niet veel reizigers. Eind november 1965 verdween de RTM-tram voorgoed uit het Rotterdamse straatbeeld. Van de voormalige halte Pendrecht is niets meer terug te vinden, de foto rechts is genomen vanaf hetzelfde standpunt als de foto links.

 

 

Niet ver van de vroegere halte Pendrecht bevindt zich tot op de dag van vandaag nog een klein stukje van het tracé in de vorm van twee landhoofden en de ijzeren liggers van een dubbelsporige brug. De restanten bevinden zich bij het begin van de Korperweg, aan de kant van Sonneburgh. Op de foto is te zien dat achter de brug het baanlichaam is afgegraven dus het is eigenlijk verbazend dat deze RTM-herinnering meer dan een halve eeuw na de opheffing van het tramnet nog niet is opgeruimd.

 

Behalve deze brug is er in Rotterdam Zuid niets meer van het tracé terug te vinden, alleen het stationsgebouw aan de Rosestraat staat er nog.

 

 

ZATERDAG 5 APRIL 2025

 

Het is lente, dat is niet alleen te merken aan het weer en de bloeiende natuur maar ook aan de viskraam van Toon en Marja Hoek die sinds afgelopen dinsdag weer op de Slinge staat. Het mooie weer lokt velen naar buiten, volgend weekend zal het nog drukker worden want dan zijn er drie evenementen.

 

Op zaterdag 12 april is er van 10.00 tot 17.00 uur een braderie op Plein 1953 (linker foto). Behalve kraampjes waar van alles te koop is zijn er gratis attracties voor kinderen, er is muziek en lekkernijen.

 

Op dezelfde dag van 10.00 tot 15.00 uur organiseert de Huurdersvereniging Zuiderkroon haar jaarlijkse rommelmarkt in de Zuiderkroon (foto rechts). Te koop is onder andere gereedschap, huishoudelijke artikelen, kleding, schoenen, boeken en speelgoed, ook is er een koffiehoek. De braderie en de rommelmarkt zijn vlakbij elkaar dus ideaal om beide evenementen te bezoeken.

 

Op zondag 13 april is de marathon die ik al eerder heb aangekondigd (zie bij 22 februari), naar verwachting zal rond 10.45 uur de kopgroep het 15 kilometerpunt op de Kerkwervesingel passeren.

 

 

ZONDAG 30 MAART 2025

 

Gisteren precies tien jaar geleden was er in het kader van de Zondagmiddagmuziek een uitverkocht concert in de Open Hofkerk dat ik in mijn weblog als volgt beschreef. Het zijn weemoedige herinneringen aan een tijd die niet meer terug zal komen.

 

ZONDAG 29 MAART 2015

 

De eerste Zondagmiddagmuziek van dit jaar was een groot succes want het concert was volledig uitverkocht. Uitvoerenden waren het Oeral Kozakkenkoor onder leiding van Gregor Bak, het Oekraïense muziekensemble Uzory en de Russische organiste Anna Karpenko. Gezien de te verwachten grote belangstelling was reserveren verplicht en een week vóór aanvang waren alle plaatsen al vergeven. Als ik om kwart over twee bij de Open Hofkerk aankom zijn er al aardig wat mensen, ook mijn moeder met drie vriendinnen was er. Gelukkig konden we al naar binnen want het weer was onstuimig, om half drie gingen de deuren van de kerkzaal open en kon iedereen een plaats zoeken. Jan van Dijk had er voor gezorgd dat er voor ons vijf stoelen naast elkaar gereserveerd waren zodat wij bij elkaar konden zitten.

 

Er waren 150 bezoekers en daarmee zat de kerkzaal echt vol, het is het maximum dat volgens de brandweer nog veilig is. Om drie uur heet pastor Johan Bos iedereen welkom, in zijn korte toespraak vertelde hij ook dat "onze dagburgemeester, Mario Bosch, maakte mij er op attent dat tien jaar geleden het eerste concert was onder de naam Zondagmiddagmuziek." Daarna vraagt hij een applaus voor organiste Anna Karpenko die twee werken speelt op het Vierdag-orgel.

Onder applaus komen de in witte pakken geklede leden van het Oeral Kozakkenkoor met dirigent Gregor Bak de kerkzaal binnen, niemand heeft echter in de gaten dat het niet alle leden zijn. Zoals altijd licht één van de koorleden ieder lied kort toe en tijdens het eerste lied stonden op een paar momenten de koorleden doodstil terwijl er toch duidelijk gezang te horen was. Verbaasde blikken onder het publiek maar al snel had men het door: achterin de kerkzaal stonden nog vier zangers. Na het eerste lied kwamen ook zij naar voren zodat toen het complete Kozakkenkoor voorin stond. Het Oeral Kozakkenkoor is opgericht in 1591 (!), van oorsprong is het een Russisch koor maar in 1974 kreeg het koor in Nederland alle rechten van het oorspronkelijke regiment officieel overgedragen. Het koor bestaat uit Nederlanders maar de liederen worden uiteraard in het Russisch gezongen.

 

Na vier liederen komen de leden van het Oekraïense muziekensemble Uzory onder applaus de kerkzaal binnen. Uzory bestaat uit zes muzikale virtuozen en zij bespelen typische Russische en Oekraïense instrumenten waaronder de balalaika (een groot driehoekig instrument met drie snaren) en de bayan (een accordeon met knoppenklavier). Het ensemble speelt een muzikaal intermezzo en daarna is het weer de beurt aan het Oeral Kozakkenkoor dat tot aan de pauze vier liederen zingt. Terwijl buiten regen en wind vrij spel hadden genoot het publiek binnen van een prachtig concert.

Vanwege de drukte duurde de pauze iets langer dan anders en het tweede deel van het concert begon met een orgelsolo van Anna Karpenko. Daarna kwam het Oeral Kozakkenkoor weer binnen, nu gekleed in donkerblauwe pakken. Na twee liederen was er opnieuw een muzikaal intermezzo van Uzory en het laatste deel van het concert bestond uit zes liederen van het Kozakkenkoor met begeleiding van Uzory.

 

Het enthousiasme van zowel de musici als dirigent Gregor Bak werkte aanstekelijk op het publiek dat bij enkele liederen meezong of meeklapte. Aan het einde van het concert was er een daverend applaus voor de musici die zoals gebruikelijk een bos bloemen kregen. Na een kort afscheidswoord van pastor Johan Bos ging iedereen naar huis waarbij men wel regen en harde windvlagen moest trotseren. De volgende Zondagmiddagmuziek is op 14 juni, uitvoerenden zijn het Haags Quirinus Ensemble en organist Jan van Dijk.

 

 

ZATERDAG 29 MAART 2025

 

Volgens de website zou het Mariawinkeltje nog tot en met aanstaande maandag 31 maart open zijn maar dat is door de waarheid achterhaald: de grote winkelruimte aan het begin van de Krabbendijkestraat is al helemaal leeg, afgelopen week werd er volop opgeruimd en ingepakt. Niets herinnert meer aan de winkel in religieuze artikelen want ook de naamborden aan de gevel en de affiches op de etalageramen zijn weg. De winkel heeft precies 20 jaar op deze locatie gezeten, daarvoor zat hier de bekende herenmodezaak van Ad Barnhard.

 

Met de sluiting van het Mariawinkeltje is de leegstand in dit winkelblok meer dan verdubbeld (het waren drie doorgebroken panden met aan de kant van de Slinge nog een uitbouw aan de achterkant) want het dubbele winkelpand ernaast staat ook nog steeds leeg, dat staat te huur voor € 7.700,- per maand. De tijd zal leren hoe lang het duurt voordat er een nieuwe huurder voor beide winkels is gevonden.

 

  • De marathon werpt zijn schaduwen vooruit wat onder andere te zien is langs de Kerkwervesingel, daar staan al de borden die aankondigen dat het op 13 april verboden is om te parkeren (linker foto). Langs het noordelijke deel staan borden die aangeven dat dit gedeelte in de nacht van 2 op 3 april afgesloten is, een reden staat er niet bij.

  • Op de vloer in metrostation Slinge zijn grote stickers geplakt met reclame voor energiedrank, ook dat is aan de marathon gerelateerd.

  • Vanaf 1 april staat de viskraam van Toon en Marja Hoek weer op de bekende plek aan de Slinge bij de Kerkwervesingel (rechter foto).

  • Bij de Karel de Stouteflat staat een hoogwerker en hangen er affiches van een onderhoudsbedrijf, alles wijst er op dat de flat een opknapbeurt krijgt.

  • Er staan stellingen langs de woningen boven het winkelblok op Plein 1953 dat dwars op de Krabbendijkestraat staat, ook hier zal het ongetwijfeld voor onderhoud zijn.

Komende nacht gaat de zomertijd in, in bijna alle Europese landen gaat om 02.00 uur de klok een uur vooruit. De zomertijd eindigt dit jaar in de nacht van 25 op 26 oktober.

 

 

ZONDAG 23 MAART 2025

 

De Raamsdonkweg is een vrij onbekende straat, het is de meest zuidelijke straat van de Tiengemetenbuurt en loopt vanaf de Wagenbergstraat tot aan de Middelharnisstraat. De weg ken ik al heel lang want ik ben hier vlakbij opgegroeid. Toen wij in 1964 naar Pendrecht kwamen heette het nog Nieuw-Vossemeerweg, door de bouw van Valckensteyn werd de weg abrupt in twee stukken verdeeld en kreeg dit deel op 8 november 1968 de naam Raamsdonkweg.

 

Aan het einde van de Raamsdonkweg is een voormalig opslagterrein van de gemeentelijke plantsoenendienst. De inrit ligt in het verlengde van de Middelharnisstraat (foto rechts) en in mijn herinnering stond er achteraan op het terrein een houten keet. Het verwaarloosde terrein wordt al lang niet meer gebruikt maar op het hek naast de ingang zit nog altijd een bord waarop te lezen is dat dit een terrein van Gemeentewerken is. Door de afgelegen ligging is er op de Raamsdonkweg nauwelijks sociale controle, vaak ligt er zwerfvuil en gisteren trof ik er op drie verschillende plaatsen lege lachgasflessen aan.

 

 

ZATERDAG 22 MAART 2025

 

Volgens de meteorologische kalender is de lente begonnen en na een paar relatief warme dagen is dat in Pendrecht goed te zien. Bloembollen waren er al langer maar nu staan op meerdere plaatsen struiken en bomen in bloei waaronder forsythia, prunussen en magnolia's.

 

Wat ik eigenlijk niet meer had verwacht is toch gebeurd: het nieuwe Valckensteyn is niet langer naamloos, de naam is te lezen boven het brievenbussentableau (foto links). De letters zijn kleiner dan destijds op het oude Valckensteyn (de contouren daarvan zijn overigens nog steeds zichtbaar op het transformatorhuisje!) en het leken mij letters met verlichting, toen ik bij duisternis ging kijken bleek dat echter niet zo te zijn.

 

De leegverkoop van het Mariawinkeltje vordert, veel is verkocht en een deel van de winkelinventaris is al weg. Over ruim een week sluit de fysieke winkel en kunnen artikelen alleen nog online besteld worden.

 

Het voetpad bij het speelplein aan het begin van de Abbenbroekweg is opgeknapt (foto rechts). Het pad loopt vanaf het speelplein in een bocht en komt uit bij de hoek van de Wagenberstraat en de Raamsdonkweg.

 

 

Gisteren was het 21 maart en op die dag waren er buiten Pendrecht twee gebeurtenissen die wel een link met de wijk hebben.

 

In de Grote Kerk in Breda werd het herbouwde Vierdag-orgel opgeleverd met een concert door Aart Bergwerff (foto). Het orgel is afkomstig uit de Open Hofkerk en was overbodig geworden na het beëindigen van de kerkdiensten in april 2021. Bij de oplevering van het orgel waren ook Jan van Dijk en zijn vrouw aanwezig, voor Jan was het een bijzonder moment om "zijn" orgel te horen dat hij 35 jaar lang heeft bespeeld.

 

Op 90-jarige leeftijd is Henk van Eijk overleden, hij was oud-voorzitter van de Stichting Historisch Charlois. Henk was zeer betrokken bij de oprichting van de stichting in 1992 waar hij tot 2008 voorzitter van is geweest. Ik ken Henk vooral uit de tijd dat de stichting van 1997 tot 2002 in het achterste deel van de boerderijwoninkjes aan de Kerkwervesingel was gehuisvest, tijdens mijn wijkrondje op zaterdag ging ik er vaak even langs om de steeds wisselende fototentoonstelling te bekijken.

 

 

ZONDAG 16 MAART 2025

 

Op de plek waar aan het einde van het jaar de oliebollenkraam staat (op de hoek van de Slinge en de Schuddebeursstraat) loopt een onofficieel paadje door het grasveld. Zo'n spontaan ontstaan pad wordt een olifantenpaadje of afstekertje genoemd en ontstaat altijd omdat mensen de weg afsnijden om sneller op hun bestemming te komen. Wie door de wijk loopt en goed rondkijkt zal meer van dit soort paadjes ontdekken. Olifantenpaadjes zijn vernoemd naar de typische eigenschap van olifanten om altijd de kortste weg te kiezen waardoor een zichtbaar pad in de begroeiing wordt uitgesleten.

 

Olifantenpaden ontstaan doordat meerdere wandelaars of fietsers afzonderlijk van elkaar op dezelfde manier een route kiezen die de officiële route afsnijdt. Wanneer zich eenmaal een zichtbaar spoor heeft gevormd, volgen meer mensen het spoor en ontstaat er een pad. Slechts vijftien wandelaars of fietsers zijn al genoeg om zo'n beginnend spoor te vormen. Olifantenpaden zijn nooit langer dan de officiële route en komen vooral voor wanneer gebruikers hun bestemming in zicht krijgen.

 

 

ZATERDAG 15 MAART 2025

 

Vorig jaar zijn op meerdere plaatsen in de wijk kunstbloemen van kunstenaar Kornelis Walpot in grasvelden gezet met als meest opvallende object een grote bloempot met drie bloemen bij metrostation Slinge. Het was niet het sluitstuk want sinds kort staat er op Plein 1953 ook zo'n grote pot maar dan met vier bloemen (foto links), de pot is knalrood en valt al van een grote afstand op.

 

In de Stellendamstraat wordt het betonwerk van de paalwoningen opnieuw geschilderd, dat zijn onder andere de voorkanten van de balkons en de muren van de bergingen (foto rechts). Dat was nodig want het zag er armoedig uit, zeker als je je bedenkt dat de flats gemeentelijk monument zijn. De paalwoningen zijn in 2002/2003 gerenoveerd waarbij de gevels zijn schoongemaakt en de vernieuwde houten kozijnen de oorspronkelijke kleuren hebben teruggekregen. Ik heb 15 jaar in één van de flats gewoond maar dat was nog voor de renovatie.

 

Volgens de planning wordt Valckensteyn over een maand opgeleverd maar de verlichting op de galerijen en in het trappenhuis brandt al. Dat zag ik enkele dagen geleden toen ik 's avonds nog een rondje liep, vanaf het achterste deel van de Middelharnisstraat is het goed te zien. Volgens de website van Woonstad Rotterdam zijn er nog steeds woningen beschikbaar, de hoge huurprijs lijkt toch mensen af te schrikken.

 

 

ZONDAG 9 MAART 2025

 

Vandaag is het precies 75 jaar geleden dat woningbouwvereniging "Onze Woongemeenschap" (OWG) werd opgericht, de corporatie die de eerste huizen in Pendrecht zou gaan bouwen. De oprichting vond plaats op 9 maart 1950 in een zaaltje aan de Blazoenstraat waar enkele leden van de Partij van de Arbeid een bijeenkomst hielden. Twee aanwezige raadsleden, Jan Spronkers en Meijer Frenkel, speelden al in 1946 met de gedachte om een woningbouwvereniging op te richten om zo betrokken te blijven bij de bouw van nieuwe woonwijken op Rotterdam Zuid. Hun ideaal werd nu werkelijkheid want nog dezelfde avond werd er een voorlopig bestuur gevormd en een voorlopige Raad van Commissarissen benoemd. Het enthousiasme was zo groot dat niemand er aan dacht om een geschikte naam voor de nieuwe vereniging te bedenken. Dat gebeurde pas later en het werd "Onze Woongemeenschap", een naam waaruit duidelijk het streven naar saamhorigheid bleek.

 

Het ledental van de jonge vereniging steeg in hoog tempo: niet alleen omdat men de doelstellingen steunde maar ook om t.z.t. kans te maken op een woning. Het lidmaatschap kostte toen zegge en schrijve een kwartje (€ 0,11) per maand! De verplichting om lid te worden van OWG als je een huis huurde of je liet inschrijven als woningzoekende is pas in 1986 afgeschaft.

Op 30 augustus 1951 wordt OWG koninklijk goedgekeurd wat betekent dat men zich daadwerkelijk bezig kan gaan houden met woningbouw. Nog geen jaar later, op 9 mei 1952, wijst de gemeenteraad de bouw van Pendrecht 1 toe aan OWG.

 

Op 21 december 1953 staat aan het einde van de Oldegaarde, nabij de Groene Kruisweg, de heimachine klaar: de bouw van Pendrecht kan beginnen! De eerste paal wordt (uiteraard) geslagen door Lotte Stam-Beese. Ruim 3 maanden later, op 29 maart 1954, wordt de eerste steen gelegd voor het huizenblok Oldegaarde 988-998, bestaande uit 6 eengezinswoningen en een kantoorruimte. Deze symbolische eerste steen, een gevelsteen met inschrift, werd ingemetseld in de zijgevel van Oldegaarde 998A. Tegen dit huis was de kantoorruimte gebouwd (nummer 998B) dat het eerste onderkomen van OWG zou worden.

 

Op 2 november 1954 wordt het blok opgeleverd; onder grote belangstelling reikt wethouder Meertens de sleutels uit aan de gelukkigen. Het eerste huurcontract gaat naar Meijer Frenkel, secretaris-penningmeester van OWG, die het huis op nummer 998A betrekt en daarmee kan worden aangemerkt als de eerste Pendrechtenaar. De huizen zijn voor die tijd goed ingericht en hebben als bijzonderheid op de slaapverdieping tuimelramen die om een horizontale as draaien waardoor ze ook aan de buitenzijde gemakkelijk te zemen zijn.

 

De bouw van Pendrecht 1 verloopt voorspoedig. Op 16 september 1955 wordt het winkelcentrum aan de Zijpe feestelijk geopend, net als de twee jaar eerder geopende Lijnbaan is de Zijpe autovrij.

Op 21 juli 1956 is Pendrecht 1 klaar. Ondertussen gingen in de overige delen van Pendrecht de andere woningbouwcorporaties aan de slag. Tussen 1954 en 1960 ontstonden zo Pendrecht 2, 3, 4, 5 en 6. Het noordelijke deel van Pendrecht 7 wordt eveneens toegewezen aan OWG en wordt tussen 1956 en 1960 gebouwd. Als laatste ontstaat Pendrecht 8; hier zijn alleen particuliere verhuurders en koopwoningen te vinden. Daarmee komt voorlopig een einde aan de bouwactiviteiten, pas in latere jaren zouden diverse open plekken nog opgevuld worden.

 

In de zestiger jaren besluit de gemeenteraad tot herverkaveling: de wijken moeten zoveel mogelijk in het bezit komen van één corporatie. Voor Pendrecht wordt dat OWG, ook uit historisch oogpunt gezien een juiste beslissing. De andere woningbouwverenigingen dragen in de loop der jaren hun bezit over aan OWG die hiermee de grootste huisbaas in de wijk wordt. Vanaf de jaren zeventig wordt OWG ook actief in andere Rotterdamse wijken.

 

Als gevolg van allerlei ontwikkelingen in de volkshuisvesting raakt de verenigingsstructuur achterhaald en op 16 december 1995 wordt OWG officieel een stichting onder de naam Woningstichting OWG. De corporatie zou de 50 jaar nét niet halen want op 1 december 1999 fuseerde OWG met Stichting Volkswoningen (oorspronkelijke naam: Maatschappij voor Volkswoningen) tot de Nieuwe Unie. Het was niet de laatste fusie want op 1 augustus 2007 is de Nieuwe Unie formeel samengegaan met het Woningbedrijf Rotterdam (WBR) tot Woonstad Rotterdam maar bleven voorlopig nog onder hun eigen naam werken. In de jaren erna integreerden de beide organisaties tot een nieuwe corporatie, vanaf 1 juli 2009 presenteert Woonstad Rotterdam zich aan huurders en relaties in haar nieuwe vorm en daarmee kwam er officieel een einde aan de Nieuwe Unie.

 

 

ZATERDAG 8 MAART 2025

 

De temperaturen waren vandaag in lentesfeer en stegen in de middag naar waarden rond 19 graden wat uitzonderlijk zacht is voor de tijd van het jaar. Het is een nieuw record want niet eerder bereikte de temperatuur deze hoogte op 8 maart, ook morgen wordt het een relatief warme dag. Op veel plaatsen komen de bloembollen al boven de grond waaronder de narcissen in de Ellemeethof.

 

Ondanks het mooie weer is er nauwelijks iets nieuws te melden uit de wijk. De middelste winkelkiosk op de Zijpe is al weer verhuurd en binnen is met druk bezig, het is nog niet te zien wat er in komt.

 

 

ZONDAG 2 MAART 2025

 

Op 1 maart 1960, gisteren precies 65 jaar geleden, opende het postkantoor aan de Slinge de deuren en Het Vrije Volk schreef daar een dag later het volgende over.

 

Sinds gisteren kunnen de bewoners van Pendrecht dichter bij huis blijven wanneer zij aangetekende brieven willen versturen, postwissels willen incasseren of om andere redenen van de veelvuldige diensten van de PTT gebruik willen maken. Nadat de directeur van het Rotterdamse PTT-district maandagmiddag de sleutels van het nieuwe bijkantoor aan de Slinge had uitgereikt aan de beheerder, de heet J.H. Koppe, werd dit kantoor dinsdagmorgen voor het publiek opengesteld.

De PTT beschikt nu in het hart van het 17.500 inwoners tellende Pendrecht over een doeltreffend, goed ingericht kantoor dat werd ontworpen door architect R.D. van Andel en waarvan de bouw werd uitgevoerd door het bouwbedrijf L. Vogelezang. Er zijn zes loketten om het publiek te bedienen en de opslagruimte is zo royaal dat het bestelkantoor aan de Dordtselaan ervan kan meeprofiteren.

 

Als kind kan ik het postkantoor van vroeger nog goed herinneren: je kwam aan de linkerkant binnen door een draaideur (die in mijn beleving heel zwaar ging) en dan kwam je in een grote lege hal. Aan de rechterkant waren de loketten; eerst waren het open balies, later zijn ze met pantserglas dichtgemaakt (als beveiliging tegen overvallen) en nog later zijn de open balies in ere hersteld want dat was klantvriendelijker. Helemaal achterin was een afsluitbare ruimte met een telefoon waar je internationaal kon bellen, na afloop betaalde je de gesprekskosten aan een loket.

Aan de buitenkant was een stukje muur (waar later de ingang kwam) en daar zaten behalve de brievenbus ook enkele postzegelautomaten. De brievenbus is later verplaatst naar de straat, naast de inmiddels verdwenen telefooncel.

 

TNT Post (de voorloper van PostNL) heeft begin maart 2008 bekend gemaakt dat het bedrijf haar zelfstandige postkantoren gaat sluiten. Het postkantoor in Pendrecht was op 19 november 2009 voor het laatst open en is daarna omgebouwd tot ING-kantoor, alleen de brievenbus herinnert nog indirect aan het Pendrechtse postkantoor dat het 50-jarig bestaan net niet heeft gehaald. Het ING-kantoor is inmiddels ook al verleden tijd, in het voormalige postkantoor zit nu uitzendbureau Carrière.

 

 

ZATERDAG 1 MAART 2025

 

Afgelopen dinsdag had ik een interessant gesprek met Pinar Balat over het onderzoek om in de binnentuinen in Pendrecht Noord kleine stadsbossen aan te leggen (zie bij 8 februari). We deden dat in de Zuiderkroon omdat zij ook wat tekeningen wilde laten zien, we liepen daarheen vanaf metrostation Slinge via de binnentuinen tussen de Slinge en de Herkingenstraat. We hebben ongeveer een uur gezeten en het voert te ver om alles hier in detail te beschrijven, daarom alleen een paar hoofpunten.

 

Het idee is onder andere ontstaan vanwege het broeikaseffect en de opwarming van de aarde, de stadsbossen zouden het volgende kunnen opleveren: betere bescherming tegen de hitte (onder bomen is het aangenamer dan op een kaal grasveld of plein), tegengaan van het broeikaseffect (bomen nemen kooldioxide op en geven zuurstof af) en minder problemen met het grondwaterpeil (bomen nemen veel water op). Een voorbeeld van dat laatste is de wateroverlast in kelders, Pinar vertelde dat er in een flat lekkages in de kelder zijn ontstaan nadat een aantal bomen waren gerooid. Dat heb ik ooit ook wel eens gehoord, al weet ik niet meer in welke straat dat was.

Op de vraag van Pinar "waar zouden we rekening mee moeten houden bij de aanleg" kwam als eerste bij mij op om de bomen niet te dicht bij de huizen te zetten zodat ze geen licht tegenhouden, de binnentuinen zijn groot genoeg dus dat zal geen probleem zijn.

 

 

Vorige maand is op 93-jarige leeftijd Ida Maes overleden. Ida is raadslid geweest in de toenmalige deelgemeente Charlois maar heeft ook in het bestuur van Vitaal Pendrecht gezeten, in die hoedanigheid is zij onder andere betrokken geweest bij het opzetten van de Kinderfaculteit.

 

De deuren van de Sint Bavokerk zijn opnieuw gelakt zodat de entree van de monumentale kerk er weer netjes uit ziet (foto links). Links van de ingang bevindt zich het door Bob Zijlmans (1918 - 1992) gemaakte mozaïek van de heilige Sint Bavo. De sculptuur boven de ingang, voorstellende Jezus met zijn leerlingen op het meer van Genesareth, is gemaakt door Piet Schoenmakers (1919 - 2009), het is afkomstig van de Olvoo-kerk in Zuidwijk en is in 2004 overgebracht naar Pendrecht.

 

Achter de HAL-flat aan de Oldegaarde is een tuin die bij de flat hoort en daarom staat er een hoog hek omheen. Op zich niets bijzonders maar op de hoek bij de Sommelsdijkstraat is er onlangs een knik in het hek gemaakt (foto rechts), hierdoor is een deur naar de kelder toegankelijk geworden vanaf de openbare weg. Dat geldt ook voor een gaskast van Stedin en waarschijnlijk is dat de reden van de verplaatsing van het hekwerk. Aardig detail: boven de kelderdeur zit nog een geel bord met de tekst OPZOOMER MEE 1996, voor zover ik weet het enige dat nog in de te vinden is.

 

 

ZONDAG 23 FEBRUARI 2025

 

Dat de marathonlopers vroeger over de Kerkwervesingel liepen kan ik nog goed herinneren, vooral de editie van 5 april 2009 toen de Kerkwervesingel vol lag met gele sponsjes (foto links). Ter hoogte van de boerderijwoningen was een verzorgingspost waar natte sponsjes werden uitgereikt aan de lopers. Sommige sponsjes waren voorzien van de tekst hardlopen verheldert en op de achterkant de naam van de bank die de marathon sponsort. De grote hoeveelheid sponsjes op straat was een vreemd gezicht, het leken wel stukken zeep.

 

Eén van de deelnemers was wijkagent Henri Appeldoorn en hij werd op een originele manier aangemoedigd. Tussen de Primera en het toenmalige café Wereldhaven was een groot spandoek opgehangen met de tekst Winkelcentrum Pendrecht wenst Henri onze wijkagent veel succes, daarbij stonden de namen van 22 winkels (foto rechts). Henri had startnummer 5041 en eindigde op plaats 6088.

 

 

ZATERDAG 22 FEBRUARI 2025

 

Bij Valckensteyn is de vroegere inrit naar het toenmalige bejaardencentrum opgebroken (foto links), hier komt de toegang tot het parkeerterrein waar een groot deel van de parkeerplaatsen is al aangelegd. De loting voor de toewijzing van de woningen is al geweest maar op de site van Woonstad Rotterdam staat dat er nog 28 woningen beschikbaar zijn. Op de sociale media klinkt kritiek op de hoge huren, een kale huur van 1100 euro voor een driekamerappartement is een hoop geld en daar komen dan nog de servicekosten en de huur van de verplichte parkeerplaats bij. In dat opzicht is het niet verbazend dat nog niet alle woningen verhuurd zijn.

 

Op veel plaatsen in de wijk zijn de afgelopen tijd struiken gesnoeid en langs het voetpad achter mijn huis zijn de stronken van eerder gekapte bomen uitgegraven en de gaten opgevuld met aarde (foto rechts), hier zullen binnenkort nieuwe bomen worden geplant.

 

 

Op 13 april aanstaande is weer de Marathon en vergeleken met voorgaande jaren zijn er enkele wijzigingen in het parcours. Ook in Pendrecht is de route anders en voor het eerst sinds 2014 zullen de deelnemers weer dóór de wijk lopen in plaats van er langs. De lopers naderen de wijk zoals gebruikelijk over het Havenspoorpad maar in plaats van bij de Zuiderparkweg rechtsaf te slaan lopen ze nu rechtdoor en volgen het Pendrechtse deel van het Havenspoorpad (ik zal de dag ervoor nog een vuilrondje doen) tot aan het einde bij de Krabbendijkstraat. Daar slaan ze rechtsaf, aan het einde van de Krabbendijkestraat weer rechtsaf de Slinge op en via de Kerkwervesingel (waar ongeveer ter hoogte van de Herkingenstraat het 15 kilometerpunt is) verlaten ze de wijk. Bij de Oldegaarde slaan de lopers rechtsaf en na het rondje om het Zuiderpark komen ze weer over het Pendrechtse deel van de Oldegaarde, alleen dan de andere kant op. Door deze aanpassing van de route is het vreemde heen-en-weertje met een scherpe bocht van 180 graden op de Slinge in Zuidwijk niet meer nodig.

 

De winkeliersvereniging laat enthousiast weten dat door de routewijziging de lopers ook langs het bruisende Plein 1953 zullen rennen, dat is wel wat overdreven want bruisen doet het Plein al lang niet meer (afgezien van het water over de Meeuwenplaat in de zomer).

 

 

ZONDAG 16 FEBRUARI 2025

 

Eergisteren was het precies 10 jaar geleden dat Meltem Ekin in een kiosk op de Zijpe haar beautysalon opende. Kort na de opening ben ik er langs geweest omdat ik een artikel ging schrijven voor In de Kijkerd, ik zat toen nog in de redactie van het Pendrechtse wijkmagazine.

 

Op mijn vraag of zij bewust voor deze plek heeft gekozen volgde een interessant verhaal. Meltem is in deze buurt opgegroeid want van 1981 tot 2003 woonde zij aan de Oldegaarde 992, dat is dus in het allereerste in Pendrecht gebouwde huizenblok. Ze heeft ook nog de familie De Haan gekend die in hetzelfde blok op nummer 998A woonde (het huis met in de zijgevel de bekende gevelsteen die zich nu in de Geluksmuur bij de Zijpe bevindt). Uit die tijd kende Meltem de Zijpe al want ze kwam hier regelmatig, dat ze daar ooit haar eigen zaak zou hebben kon ze toen natuurlijk nog niet vermoeden. Eenmaal op zoek naar een geschikte ruimte stuitte ze op de leegstaande kiosk op nummer 9 waar ze op 14 februari 2015 haar salon opende (foto rechts: de salon één dag na de opening, de ballonnen liggen nog in de etalage). Meltem werkte al langer als schoonheidsspecialiste maar nu had ze dan haar eigen ruimte.

 

 

ZATERDAG 15 FEBRUARI 2025

 

Bij Valckensteyn is men bezig met het inrichten van de buitenruimte, aan de zuidkant zijn al een rij parkeerplaatsen aangelegd (foto links). De buitenkant van het gebouw is zo te zien helemaal klaar, ook de brievenbussen naast de ingang zitten er al. In het oorspronkelijke ontwerp zou de naam VALCKENSTEYN op de gevel komen maar dat is in het bijgestelde ontwerp wegbezuinigd. Ook zou destijds bekeken worden of de eerste steen van het oude Valckensteyn een plekje in het nieuwe gebouw kon krijgen maar dat zal denk ik ook niet meer doorgaan. De Burghsluissingel is komende week van maandag tot en met vrijdag afgesloten, waarschijnlijk voor het aanpassen van de inrit naar het parkeerterrein van Valckensteyn.

 

Afgelopen week zag ik dat in de onlangs gesloten supermarkt Polski Sklep weer producten in de stellingen lagen. De grote verlichte witte letters met de oude naam zijn van de gevel gehaald en nu zit er aan twee kanten een bord met binnenkort komt hier Aksa supermarkt. De tekst is inmiddels achterhaald want de winkel is al open, Aksa is een Turkse supermarkt die ook in Duitsland winkels heeft.

 

 

ZONDAG 9 FEBRUARI 2025

 

Vandaag is het precies 15 jaar geleden dat de bouw van de drie lage woontorens langs de Burghsluissingel begon, dat was tevens de eerste nieuwbouw van de Tuin op het Zuiden in de Ossenissebuurt. De officiële start op 9 februari 2010 gebeurde door het onthullen van het bouwbord, voorafgegaan door het ontsteken van vuurwerk onder een ballonnenhaag. Twee van de drie flats worden zorgwoningen waar men zorg van Aafje (toen nog De Stromen) kan krijgen, de flat aan de kant van de Ossenisseweg bestaat uit huurwoningen zonder extra voorzieningen.

 

Met deze Pendrechtse samenwerking tussen een woningbouwcorporatie en een zorginstelling herhaalde de geschiedenis zich want bij de zorgwoningen in Valckensteyn (ook aan de Burghsluissingel) was dat eveneens het geval. De bouw verloopt voorspoedig en op 30 januari 2012 zijn de Aafje-woningen officieel geopend, dat gebeurde door met een enorme schaar een rood lint door te knippen. Er is in 40 jaar veel veranderd want de appartementen van de nieuwe zorgwoningen zijn aanzienlijk ruimer en geriefelijker dan de piepkleine verzorgingskamers van Valckensteyn.

 

 

ZATERDAG 8 FEBRUARI 2025

 

Het is hartje winter maar echt koud is het nog niet geweest. Ondanks dat het nog lang geen voorjaar is komen op sommige plaatsen de krokussen al boven de grond zoals in de grasstrook langs de Slinge en bij de Sint Bavokerk (foto links).

 

Dit had ik eerder al in andere wijken te zien maar nu ook in Pendrecht: bij enkele nieuw geplante bomen langs het voetpad van de Sliedrechtstraat naar Plein 1953 staat een schuin afgezaagd houten paaltje met daarop een klein bordje met een naam (foto rechts). Het doet mij meteen denken aan de adoptiebomen langs het Havenspoorpad maar dat betwijfel ik, ik ga proberen om er achter te komen wat de achtergrond van deze bordjes is.

 

Vanaf april gaat PostNL opnieuw in het hele land brievenbussen weghalen want het aantal poststukken blijft afnemen. In twintig jaar tijd is het aantal poststukken met maar liefst 70 procent gedaald: toen werden er dagelijks 3 brieven op ieder huisadres bezorgd, nu zijn dat er nog minder dan 4 per week. Op de website van PostNL staat een overzicht van alle brievenbussen die gaan verdwijnen, in Pendrecht blijft het aantal brievenbussen hetzelfde (vijf, twee daarvan zijn pakket- en briefautomaat).

Een andere maatregel om de kosten te drukken is het spreiden van de lichtingstijden over de dag. Vroeger werden alle brievenbussen tussen 17.00 uur en 19.00 uur gelicht maar sinds afgelopen maandag gebeurt dat bij driekwart van de brievenbussen al eerder op de dag, hierdoor is er minder personeel nodig.

 

 

Afgelopen woensdag kreeg ik een mail van stedenbouwkundige ontwerper en onderzoeker Pinar Balat. Samen met een collega werkt ze aan een ruimtelijk onderzoek waarin ze bekijken hoe een deel van de openbare ruimte in Pendrecht Noord zou kunnen worden veranderd in kleine stadsbossen. Bomen kunnen er aan bijdragen om de hitte op zomerse dagen te verminderen en een geschikte plek voor deze stadsbossen zijn de gemeenschappelijke binnentuinen waar nauwelijks bomen staan (foto). Die tuinen waren destijds door Lotte Stam-Beese bedoeld als ontmoetingsplek maar tegenwoordig liggen ze er verlaten bij. Voor dit project wordt samengewerkt met Woonstad Rotterdam maar het is nu nog in de verkenningsfase.

 

Pinar wil mij als Pensdrecht-kenner graag ontmoeten en we hebben een dag in mijn voorjaarsvakantie afgesproken. We zullen dan door de wijk lopen en Pinar zal mij meer vertellen wat het project inhoudt. Op haar website is al iets te lezen over het project (scroll naar beneden voor de Nederlandse tekst).

 

 

ZONDAG 2 FEBRUARI 2025

 

Het is niet de eerste keer dat een orgel uit een Pendrechtse kerk elders een nieuwe bestemming kreeg, dat gebeurde eerder met het orgel uit de Christus Triomfatorkerk (foto rechts). In 1996 heeft de toenmalige Samen op Weg gemeente het kerkgebouw verkocht aan de volle evangelische gemeente Het Zout der Aarde waardoor het orgel overbodig was geworden. Een jaar later is het orgel aangekocht door de Rehoboth United Reformed Church in Hamilton, Ontario, Canada. Op dat moment moest er nog een nieuwe kerk gebouwd worden waardoor het instrument pas in het najaar van 2001 geplaatst kon worden. De demontage van het orgel, het transport en de opbouw in Canada is verzorgd door Kaat en Tijhuis Orgelmakers, de firma die Fonteijn en Gaal (de bouwer van het orgel) heeft overgenomen.

 

Het orgel is in 2001 in gebruik genomen en wordt sindsdien iedere zondag bespeeld tijdens de diensten. Daarnaast worden er regelmatig orgelconcerten gegeven, tot groot genoegen van de gastorganisten (waarvan sommigen uit Nederland) en de bezoekers, het orgel wordt onderhouden door een plaatselijke firma. In tegenstelling tot de Triomfatorkerk waar het orgel achterin op de gaanderij stond is het instrument in Canada voor de kerkgangers zichtbaar. het bevindt zich boven de preekstoel. Op de foto is te zien dat er schijnwerpers aan het plafond zijn bevestigd die het orgel aanlichten.

 

In de Triomfatorkerk heeft het orgel dienst gedaan van 1968 tot 1996, de vaste organist was Daan Verschoor die in 2011 op 84-jarige leeftijd is overleden. Nu is het instrument al 24 jaar in gebruik in de Rehoboth United Reformed Church en de kans lijkt groot dat het daar de 28 Pendrechtse jaren zal overtreffen.

 

 

ZATERDAG 1 FEBRUARI 2025

 

Sinds kort hebben Pendrecht en Noord Brabant iets met elkaar gemeen want in de Grote Kerk in Breda is men bezig met de opbouw van het Vierdag-orgel uit de Open Hofkerk. Aart Bergwerff is daar de vaste organist en hij zal het ex-Pendrechtse instrument bespelen in de periode dat het hoofdorgel van de kerk wordt gerestaureerd. De ontwikkelingen zullen ook door Jan van Dijk met grote interesse worden gevolgd, hij is immers 35 jaar organist geweest in de Open Hofkerk en kent het instrument als geen ander (foto rechts: het orgel toen het nog in de Open Hofkerk stond).

 

Dankzij de verhuizing begint het Vierdag-orgel aan een tweede leven. Op 18 april 2021 was de laatste dienst in de Open Hofkerk en was het 50 jaar oude orgel van de ene op de andere dag werkloos geworden. Jan van Dijk kreeg de opdracht om een goede bestemming voor het orgel te vinden en dat is gelukt, het instrument is aangekocht door de Grote Kerk in Breda. Op 7 mei 2022 was er een afscheidsbijeenkomst waar ik ook bij was en in de week van 16 mei is het Vierdag-orgel gedemonteerd voor tijdelijke opslag. Nu wordt het weer opgebouwd en zal het binnenkort weer te horen zijn.

 

Toevallig was Jan van Dijk onlangs jarig en ik stuurde hem een digitale felicitatie in de vorm van een foto van het orgel in opbouw, hij reageerde heel enthousiast op het bericht en kwam meteen met het idee om te zijner tijd met een groepje mensen uit Pendrecht naar Breda te gaan.

 

 

Oudere berichten zijn terug te vinden in het weblogarchief.